Wat is en wat lijkt: de Braziliaanse vleeskwestie - Belofloripa

Operação Carne Fraca

Of hoe de corruptie van enkelingen de volledige Braziliaanse vleesexport aan het wankelen bracht.

Recent verschenen verschillende artikels in het nieuws met betrekking tot ‘rot’ vlees dat vanuit Brazilië geëxporteerd werd. Wat is en wat lijkt in deze Braziliaanse vleeskwestie is echter niet altijd duidelijk. We dienen deze sensatietitels dus wat te nuanceren en plaatsen hieronder een overzicht van de gebeurtenissen van de vorige weken:

Onderzoek Federale Politie

Op 17 maart bracht de Braziliaanse Federale Politie naar buiten dat zij reeds 2 jaar een onderzoek voerden naar corruptie binnen de Braziliaanse vleesindustrie. Enkele slachthuizen zouden controleurs van het Ministerie van Landbouw en Veeteelt omgekocht hebben en rot vlees verkocht hebben door de houdbaarheidsdatum te wijzigen en meer bewaarmiddelen te gebruiken dan wettelijk toegestaan. Hiervoor baseert de politie zich op afgeluisterde telefoongesprekken en een verslag van slachthuis Peccin van september 2015, waar een te hoge concentratie additieven en bewaarmiddelen werd vastgesteld in de vleesproducten.

Het onderzoek kwam naar buiten nadat de politie gesprekken opving waarin bleek dat vlees vanuit Brazilië in Italië positief getest was op Salmonella en dit voor minstens 4 containers. Het slachthuis werd echter niet gesloten en dit zou zijn omwille van de illegale bescherming binnen het Ministerie van Landbouw en Veeteelt. De Italiaanse autoriteiten zouden naar verluid gesproken hebben over verschillende inbreuken en gemeld hebben dat, indien dit nog eens zou voorvallen, zij een definitief verbod op export naar de Europese markt zouden krijgen. Een Braziliaanse rechter oordeelde echter dat de Europese verslagen die de Federale Politie hiervoor had als bewijs, aanduidden dat de soort Salmonella de introductie van het vlees op de Europese markt niet verhinderde, noch het verbod op producten van dit bedrijf vereiste. Deze bewijzen werden “op zijn minst controvers” genoemd en er werd geoordeeld dat hier niet echt gesproken kan worden van herhaald misdadig gedrag.

Kritiek

Al gauw kwam er kritiek op de aankondiging van de politie. Ze maakten van een corruptieprobleem dat gemakkelijk opgelost kon worden, een probleem dat het kwaliteitsbeeld van het Braziliaanse vlees op de interne en externe markt aantast. Van de 4.837 slachthuizen in Brazilië, worden er slechts 21 onderzocht voor corruptie en daarvan zijn enkelen reeds vrijgesproken. Bovendien is er in de meeste gevallen geen sprake van frauderen met het vlees zelf. Van de 11.000 bedienden van het Ministerie van Agricultuur en de 2.300 controleurs die er werken, worden er 33 onderzocht.

Daarnaast zei de federale politie dat er zuren en andere substanties gebruikt werden om het vlees er beter te laten uitzien en dat er zelfs kankerverwekkende producten gebruikt werden. Verschillende specialisten ontkennen echter dat er sprake is van kankerverwekkende stoffen. Ook het papier dat in het verwerkte vlees zou zitten, blijkt een verkeerde interpretatie van een afgeluisterd gesprek te zijn, het gesprek ging over de verpakking van het vlees. Bij het (her)controleren van de stalen van de onderzochte bedrijven zijn voorlopig nog geen inbreuken opgemerkt.

Kwaliteit

Het onderzoek gaat over corruptie en niet over de slechte kwaliteit van het Braziliaanse vlees. Hoewel het mogelijk is dat enkele slachthuizen ook met het vlees zelf gefraudeerd hebben, betekent dit niet dat men hoeft te vrezen over het vlees dat hier in de winkel belandt. De Braziliaanse Associatie van Dierlijk Proteïne (ABPA) bevestigt dat alle geëxporteerde producten gecontroleerd worden door nationale en internationale controleurs en dat het verkopen van vlees van slechte kwaliteit uitzonderlijk is. Tot nu toe zijn de gecontroleerde stalen van de in opspraak gekomen slachthuizen allemaal negatief, maar in afwachting van het onderzoek blijven de locaties waarvan men vermoed dat ze met het vlees gefraudeerd hebben nog steeds gesloten.

Gevolgen

Brazilië is verantwoordelijk voor 20% van de wereldwijde vleesexport. Varkensvlees wordt voornamelijk geëxporteerd naar Rusland (245.100 ton in 2016), Hong Kong (164.200 ton) en China (87.800 ton). Rundsvlees naar Hong Kong (181.429 ton in 2016), gevolgd door China (165.619) en Egypte (164.930 ton). Kippenvlees wordt tenslotte voornamelijk geëxporteerd naar Saoedi-Arabië (746.000 ton in 2016)), gevolgd door China (485.000 ton) en de Europese Unie (399.000 ton).

Dit hele gebeuren blijft dan ook niet zonder gevolgen. De prijzen op de interne markt verlaagden, waardoor verschillende veetelers en vleesverwerkende bedrijven in moeilijkheden komen. Hiervoor zullen financiële middelen ter beschikking worden gesteld door de Braziliaanse investeringsbank. Op wereldvlak hebben verschillende landen de import van Braziliaans vlees volledig verboden, enkele van deze landen hebben het verbod ondertussen alweer ingetrokken. Ook hebben een heel deel landen (waaronder de Europese Unie) een gedeeltelijk verbod ingesteld voor de bedrijven die onderzocht worden. De V.S. daarentegen, de grootste importeur van verwerkt vlees uit Brazilië, blijft het vlees van Brazilië importeren. Hoewel hun controle zeer streng is, hebben zij wel aangekondigd deze nog op te drijven.

In de eerste week na de bekendmaking van het onderzoek door de politie hebben industriële exporteurs van varkens- en kippenvlees een verlies geboekt van USD 40 miljoen, schat de ABPA. De totale economische schade zal mogelijks USD 1,5 miljard bedragen en dit voor een sector die ongeveer USD 14 miljard per jaar oplevert.

Gelijklopend met het onderzoek heeft Minister van Landbouw, Blairo Maggi, strengere regels aangekondigd voor de controle van slachthuizen. Zo zullen ze hun vergunning verliezen na 3 zware inbreuken en werd het maximumbedrag van boetes verhoogt van BRL 15.000 naar BRL 500.000.

Politiek geurtje

In hun onderzoek beweert de federale politie dat een deel van het zwart geld naar de politieke partijen PMDB (van huidig president Temer) en PP zou gevloeid zijn. Voorlopig werden echter nog geen bewijzen geleverd, noch vermeld aan wie en om welke reden het geld betaald werd. Men vermeldt onder meer de Minister van Justitie, maar er zijn tot op heden nog geen bewijzen om hem in beschuldiging te stellen.

Sommigen beweren dat oud-President Lula da Silva een hand heeft in het naar buiten brengen van dit schandaal, om zo de huidige regering in een slecht daglicht te plaatsen en zijn plaats in de overheid te verzekeren bij de volgende presidentiële verkiezingen in 2018, maar ook hier zijn voorlopig nog geen bewijzen van…